Een eenvoudige tekening van een wit konijntje met grote oren groeide uit tot een van de bekendste kinderfiguren ter wereld. Ze heet nijntje, is vandaag zeventig jaar oud en te vinden in boekenkasten, speelgoedwinkels en harten over de hele wereld.
Het verhaal van nijntje begint in juni 1955. Dick Bruna is dan op vakantie in Egmond aan Zee. ‘s Avonds vertelt hij zijn eenjarige zoon een verhaal over een konijntje dat ze die dag in de duinen hebben gezien.
Dat verhaal vormt de basis voor het eerste boekje, dat later dat jaar verschijnt: nijntje. Vandaag precies zeventig jaar geleden dus. En ja, je schrijft de naam met een kleine letter. In de verhalen komen geen hoofdletters voor.
Dat Bruna uiteindelijk kinderboeken ging maken, komt niet helemaal uit de lucht vallen. Bruna’s vader was directeur van uitgeverij A.W. Bruna & Zoon, opgericht door zijn overgrootvader. Die hoopte dat zijn zoon het familiebedrijf zou voortzetten, maar hij had andere plannen.
Bruna tekende liever. In 1952 kwam hij in dienst als grafisch ontwerper bij de uitgeverij, waar hij boekomslagen, affiches en posters maakte. Na een paar jaar besloot hij zich volledig te richten op het maken van prentenboeken.
Kracht van nijntje zit in de eenvoud
In de jaren die volgen beleeft nijntje tientallen avonturen. Zo gaat ze naar school, op vakantie en naar het bos. De verhaallijnen zijn eenvoudig en herkenbaar voor de jonge doelgroep. De tekeningen zijn kenmerkend door stevige zwarte lijnen en een beperkt palet aan heldere kleuren.
Volgens uitgever Karin van Zwieten zit de kracht in die eenvoud. “Nijntje kijkt de lezer altijd recht aan, zonder oordeel. Dat schept verbinding”, zegt ze. “Daardoor voelt de lezer zich betrokken.”
De boekjes zijn vierkant – precies 16 bij 16 centimeter – zodat ze perfect in kleine kinderhanden passen. Binnenin 24 pagina’s met telkens rechts een illustratie en links vier regels rijmende tekst.
Bruna hield dit stramien vol in alle 33 nijntje-boeken die hij tussen 1955 en 2011 maakte. Zes jaar later overleed hij op 89-jarige leeftijd.
Van Egmond aan Zee naar de rest van de wereld
De decennia na het verschijnen van het eerste boek werd nijntje steeds bekender buiten de landsgrenzen. De boekjes zijn in meer dan vijftig talen uitgegeven en zijn goed voor ruim 85 miljoen verkochte exemplaren. Omdat ‘nijntje’ lastig uit te spreken is voor niet-Nederlandstaligen, heet ze buiten Nederland vaak Miffy.
Om te controleren of de toon en eenvoud van de boeken behouden blijven, waakt de uitgeverij van Bruna streng over de vertalingen. Die eenvoud blijkt wereldwijd aan te slaan, zeker in Japan. Daar is Miffy bijzonder populair. Volgens Van Zwieten komt dit door de manier van tekenen en het gebruik van lijnen en kleur.
Nijntjes wereld blijft niet beperkt tot het boek. Haar avonturen zijn verfilmd in een animatieserie voor televisie, waarin ook andere figuren uit Bruna’s werk voorkomen, zoals betje big en barbara beer. Daarnaast verschijnen films, toneelstukken, musicals en een eindeloze stroom aan merchandise.
“Na Bruna’s overlijden zijn er geen nieuwe tekeningen meer gemaakt”, vertelt Van Zwieten. “Alles dat we nu maken, bijvoorbeeld voor merchandise, komt uit bestaand materiaal.”
Japan is dol op nijntje, maar Utrecht blijft haar thuis
Alle nijntje-afbeeldingen op tassen, mokken, sleutelhangers en bakspullen heb je dus al eens gezien in een van de tekeningen van Bruna. Maar voor de liefhebber zijn er ook discoballen, koekblikken en natuurlijk knuffels.
Hoewel nijntje de wereld over gaat, blijft haar oorsprong altijd zichtbaar. Bruna woonde zijn hele leven in Utrecht, waar ook zijn atelier was, vlak bij de Dom.
De stad koestert zijn nalatenschap. In 2006 opende het Dick Bruna Huis, dat in 2016 werd omgedoopt tot het nijntje museum. Het Centraal Museum beheert een deel van Bruna’s werk en het nijntje museum is uitgegroeid tot een vaste bestemming voor jonge gezinnen en liefhebbers van zijn stijl.
A simple drawing of a white rabbit with big ears grew into one of the most famous children’s characters in the world. Her name is Nijntje, she is seventy years old today and can be found in bookcases, toy stores and hearts all over the world.
The story of Nijntje begins in June 1955. Dick Bruna is on holiday in Egmond aan Zee. In the evening he tells his one-year-old son a story about a rabbit they saw in the dunes that day.
That story forms the basis for the first book, which will be published later that year: Nijntje. Exactly seventy years ago today. And yes, you write the name with a lowercase letter. There are no capital letters in the stories.
That Bruna eventually started making children’s books is not entirely out of the blue. Bruna’s father was director of publisher A.W. Bruna & Zoon, founded by his great-grandfather. He hoped that his son would continue the family business, but he had other plans.
Bruna preferred to draw. In 1952 he joined the publishing house as a graphic designer, where he made book covers, posters and posters. After a few years he decided to focus entirely on making picture books.
The power of Nijntje lies in its simplicity
In the years that follow, Nijntje experiences dozens of adventures. For example, she goes to school, on vacation and to the forest. The storylines are simple and recognizable for the young target group. The drawings are characterized by solid black lines and a limited palette of bright colors.
According to publisher Karin van Zwieten, the power lies in this simplicity. “Nijntje always looks the reader straight in the eye, without judgment. That creates connection,” she says. “That makes the reader feel involved.”
The booklets are square – exactly 16 by 16 centimeters – so that they fit perfectly in small children’s hands. Inside 24 pages with an illustration on the right and four lines of rhyming text on the left.
Bruna maintained this pattern in all 33 Nijntje books he made between 1955 and 2011. He died six years later at the age of 89.
From Egmond aan Zee to the rest of the world
In the decades after the publication of the first book, Nijntje became increasingly well-known outside the Dutch borders. The booklets have been published in more than fifty languages and account for more than 85 million copies sold. Because ‘Nijntje’ is difficult to pronounce for non-Dutch speakers, she is often called Miffy outside the Netherlands.
To check whether the tone and simplicity of the books are retained, Bruna’s publishing house strictly monitors the translations. This simplicity appears to be a hit worldwide, especially in Japan. Miffy is particularly popular there. According to Van Zwieten, this is due to the way of drawing and the use of lines and color.
Nijntje’s world is not limited to the book. Her adventures have been filmed in an animated television series, which also features other characters from Bruna’s work, such as Betje Big and Barbara Bear. In addition, films, plays, musicals and an endless stream of merchandise are released.
“No new drawings have been made since Bruna’s death,” says Van Zwieten. “Everything we make now, for example for merchandise, comes from existing material.”
Japan loves Nijntje, but Utrecht remains her home
You have already seen all the Nijntje images on bags, mugs, key chains and baking utensils in one of Bruna’s drawings. But for enthusiasts there are also disco balls, cookie tins and of course cuddly toys.
Although Nijntje travels the world, her origin always remains visible. Bruna lived his entire life in Utrecht, where his studio was also located, near the Dom.
The city cherishes his legacy. The Dick Bruna House opened in 2006 and was renamed the Nijntje Museum in 2016. The Centraal Museum manages part of Bruna’s work and the Nijntje Museum has become a permanent destination for young families and enthusiasts of his style.